حسين راعي در ادامه خاطرنشان کرد: گروه پژوهش با شناسايي 45 مزرعه در محدوده مورد اشاره، تعداد 30 مزرعه را از نظر معماري و فرهنگ، واجد ارزش تشخيص داد که داراي ارتباط نزديک و انطباق کامل وضعيت معيشت با فضاهاي انسان ساخت، در اقليم مورد نظر بوده و در گونه‌بندي معماري عاميانه جاي مي‌گيرند.
وي اضافه کرد: 30 مزرعه يادشده در مقياس لازم نقشه‌برداري شده و بناهاي واقع در آنها به طور کامل مستند شدند، مطالعات پايه‌اي ويژه‌اي در زمينه‌هاي گونه‌شناسي معماري، مردم شناسي، آيين و ... نيز در حال انجام است.
به گفته اين کارشناس ارشد مرمت بافت‌هاي تاريخي؛ منظور از مزرعه ترکيب زمين‌هاي زراعي و يک اتاقک در کنار آنها نيست بلکه همجواري عناصر و ساختارهاي خدماتي، خانه‌هاي مسکوني، باغها و زمين‌هاي کشاورزي، اين توده‌هاي کالبدي را در زمره مجتمع‌هاي زيستي کوچکتر از روستاها به لحاظ فرهنگي و معماري قرار داده و قابليت‌هاي ويژه‌اي به آنها بخشيده است.
وي افزود: بر اساس مطالعات انجام شده مظهر چشمه‌هاي پربرکت و قنات به عنوان عامل اصلي مکان‌يابي مزارع کنوني از سوي بوميان دانسته شده است.
راعي در ادامه بيان داشت: در مراحل بعدي خانه‌هاي مسکوني به دليل نياز کشاورزان به حفاظت از محصولات به ناچار براي گذران امور شروع به ساخت عناصر خدماتي اوليه مانند حمام، آسياب، مسجد، برج ديدباني و.. کردند به اين ترتيب ساده‌ترين نمونه‌هاي زيستگاهي براي پاسخ به احتياجات ابتدايي مردمان کشاورز و دامدار شکل گرفتند. اين نقاط به وسعت‌هاي مختلف و با فاصله‌هاي متفاوت از يکديگر به دور نياسر به مثابه يک منظومه به وجود آمدند و در پيوستگي کامل و ارتباط با يکديگر بودند.
وي با اشاره به ساده‌ترين مزرعه‌هاي ترکيبي از زمين‌هاي زراعي، خانه مسکوني، کنده و سلخ ( محل تجمع آب) تصريح کرد: با تجمل‌ترين آنها، علاوه بر عناصر ياد شده داراي قلعه‌هاي اربابي، کوشک‌هاي زيبا، سروهاي چندصد ساله و برجهاي ديدباني با معماري ويژه هستند.
به گفته اين کارشناس؛ براساس مطالعات انجام شده هر مزرعه داراي ويژگي‌هاي معماري خاصي شامل وسعت مزارع بين 1 تا 10 هکتار، خانه‌هاي مسکوني اربابي و رعيتي و زمين‌هاي کشاورزي به طور نسبي داراي عناصر و فضاهاي خدماتي چون حمام، آسياب، مسجد، حسينيه، آب انبار، برج ديدباني، قلعه اربابي و رعيتي، کنده، سلخ، آبگير و درختان کهنسال است.
وي با بيان اينکه دوره تاريخي اغلب مزارع مربوط به اواخر صفوي تا اواخر پهلوي است يادآور شد: همه مزارع داراي دسترسي مستقيم به قنات يا چشمه هستند.
کارشناس دفتر پايگاه‌هاي ميراث فرهنگي با اشاره به اينکه مزارع مورد نظر به صورت يک مجموعه خودکفا از نظر خدماتي و توليدي نيازي به شهر يا روستاهاي اطراف نداشته‌اند اظهارداشت: در برخي از مزارع هنوز زندگي جريان داشته و ما با نمو نه‌هاي زنده براي پژوهش‌هاي مردم‌شناسي و معماري در ارتباط خواهيم بود.
راعي در پايان گفت: به نظر مي‌رسد مزارعي مورد اشاره اغلب در مناطق مرکزي ايران قرار گرفته و مي‌توانند با توجه به اقليم نقاط مختلف کشور به دليل ارتباط مستقيم با فرهنگ بومي مردم هر منطقه به گونه‌هاي مختلفي ظاهر شوند. بنابراين دامنه بررسي معماري مزارع مي‌تواند از مناطق مرکزي ايران آغاز و تا مناطق ديگر کشور بسط يابد. /119
انتهای پیام/
